صالح بن موسی علیه السلام

نسب

کتاب مراقد المعارف و بحر الانساب، امامزاده صالح(ع) را فرزند امام موسی کاظم(ع) و برادر امام رضا(ع) دانسته است که پس از اعلام ولایتعهدی امام رضا(ع)، به همراه دیگر برادرانش از بغداد به‌سمت خراسان حرکت کردند، تا آنکه وارد شمیران شد و در تجریش به‌دست شخصی به شهادت رسید.

پایگاه جامع امامزادگان نیز به استناد کتاب‌های ریاض الانساب، کنز الانساب، حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ناسخ التواریخ، انوار المشعشعین، منتخب التواریخ، آثار تاریخی تهران و جغرافیای تاریخی شمیران، امامزاده صالح(ع) را فرزند بلافصل موسی بن جعفر(ع) به شمار می‌آورد.

عظیمی‌پور در مقاله امامزاده صالح در دانشنامه فرهنگ مردم ایران، این نظریه را نیز مطرح می‌کند که احتمال دارد امامزاده صالح(ع) نه فرزند امام موسی کاظم(ع)، بلکه یکی از نوادگان وی باشد و نام پدران در نسب‌نامه افتاده باشد.

محمد شریف‌رازی نویسنده کتاب اختران فروزان ری و طهران ذکر می‌کند که برای این امامزاده شجره‌نامه‌ای نیافته، ولی او را اجمالاً از اولاد پاکان دانسته است.

در میدان عالی‌قاپوی اردبیل نیز فردی با نام امامزاده صالح دفن است که با نام صالح بن موسی‌الکاظم(ع) از او یاد می‌گردد. گفته می‌شود که او همان امامزاده صالح تجریش است که بدنش در اردبیل و سرش در تجریش دفن شده است.

««««« ورود به مجموعه موضوعی صالح بن موسی علیه السلام »»»»»

موقعیت

مرقد امامزاده صالح در کنار میدان تجریش، واقع در ضلع جنوب شرقی، از امامزاده‌های منطقه شمیران و شمال تهران است.

ورودی شمال، شمال غربی و شرقی امامزاده به بازار تجریش باز می‌شود و ورودی غربی رو به پایانه حمل‌ونقل شهری است.

در شمال صحن نیز مسجدی به مساحت یکصد متر مربع وقف شده است.

آیین و نذورات

پخش بسته‌های نمک از نذرهای خاص مردم در این امامزاده به‌شمار می‌رود.

دلیل این امر هم اینطور نقل شده که در گذشته‌ به‌دلیل عدم دسترسی به وسیله نقلیه و صعب‌العبور بودن تجریش در زمستان، زائران با خود نمک می‌آوردند و در مسیر می‌پاشیدند تا راه را برای خود و دیگر زائران باز کنند.

ازجمله نذرهای رایج دیگر در این امامزاده، آش و همچنین نان و پنیر و سبزی است.

روزهای چهارشنبه نیز به دلیل اعتقاد به تعلق این روز به موسی بن جعفر(ع)، زائران بسیاری در حرم فرزندش امامزاده صالح جمع می‌شوند.

تاریخچه بنا ومعماری

بنابر آنچه در پایگاه جامع امامزادگان آمده، بنای اولیه بقعه و بارگاه در قرن پنجم هجری ساخته شده و در سال ۶۱۷ق در جریان حمله مغول تخریب شد.

از بنای اصلی چهارگوش و شکل پوشش آن و همین‌طور طبق کتیبه‌ مشاهده شده‌ای که دیگر موجود نیست، بازسازی حرم و بنای بعدی متعلق به دوره ایلخانان در قرن هفتم یا هشتم هجری است.

در دوره صفویه و افشاریه نیز بخش‌هایی به اصل بقعه اضافه شد.

قبل از دوره قاجار، بنایی در کنار حرم وجود نداشت، ولی پس از وقف زمین توسط شاهزادگان قاجاری، حرم توسعه پیدا کرد و گنبد، کاشی و نقاشی‌های دیواری حرم نیز در دوره قاجار اضافه شد.

ساخت سالن اجتماعات، افزودن ایوان شمالی به فضای داخل حرم و تجدید کاشی‌کاری گنبد از جمله تغییرات دوره پهلوی بود.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، گنبد با کاشی جدید بازسازی شد.

ساخت ایوان‌های غربی و جنوبی، تسطیح و هم‌تراز کردن صحن‌های مختلف و گسترش شبستان جنوبی در دو طبقه از دیگر اقدامات پس از انقلاب است.

در صحن امامزاده نیز درخت چنار قطور کهنسالی بود که در کتاب سفرنامه‌نویسانی چون مارکوپولو در هفتصد سال پیش، دیالافوا در سال ۱۸۸۱م و اولیویه در سال ۱۸۰۷م ذکر شده، اما پس از مدتی خشکید و قطع شد.

بنای امامزاده در تاریخ ۱۳۵۱/۱/۲۸ به شماره ۹۰۹ در لیست آثار ملی ایران‎ ‎قرار گرفته و به ثبت رسید.

««««« ورود به مجموعه موضوعی صالح بن موسی علیه السلام »»»»»