امام جعفر صادق علیه السلام

جعفر بن محمد معروف به‌ امام جعفر صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق) ششمین امام شیعیان دوازده‌امامی بعد از پدرش امام باقر(ع) است. وی به مدت ۳۴ سال (۱۱۴ تا ۱۴۸ق) امامت شیعیان را بر عهده داشت که با خلافت پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و دو خلیفه نخست عباسی سفاح و منصور دوانیقی هم‌زمان بود. امام صادق(ع) به جهت ضعف حکومت اموی، فعالیت علمی بسیار بیشتری نسبت به دیگر امامان شیعه داشت.

شمار شاگردان و راویان او را ۴۰۰۰ نفر دانسته‌اند. بیشتر روایات اهل‌بیت(ع)، از امام صادق(ع) است و از این‌رو مذهب شیعه امامیه را مذهب جعفری نیز می‌خوانند.

امام صادق(ع) با وجود ضعف حکومت اموی و درخواست شیعیان، برضد حکومت قیام نکرد.

او درخواست‌های ابومسلم خراسانی و ابوسلمه را برای برعهده‌گرفتن خلافت رد کرد. امام صادق(ع) در قیام عمویش زید بن علی شرکت نکرد و شیعیان را نیز از قیام پرهیز می‌داد؛ با این ‌همه روابط حسنه‌ای با حاکمان زمان خود نداشت.

««««« ورود به مجموعه موضوعی امام جعفر صادق علیه السلام »»»»»

وی به جهت فشارهای سیاسی حکومت‌های اموی و عباسی از روش تقیه استفاده می‌کرد و به یارانش نیز چنین توصیه می‌کرد.

امام صادق(ع) به ‌منظور ارتباط بیشتر با شیعیان، پاسخ به سؤالات شرعی آنها، دریافت وجوه شرعی و رسیدگی به مشکلات شیعیان، سازمان وکالت را تشکیل داد. فعالیت این سازمان در زمان امامان بعد گسترش پیدا کرد و در غیبت صغرا به اوج رسید.

در زمان او فعالیت غالیان گسترش یافت. ایشان با اندیشه غُلُوّ برخورد و غالیان را کافر و مشرک معرفی کرد.

در برخی منابع آمده است امام صادق(ع) به علت احضار حکومت، به عراق سفر کرده و به کربلا، نجف و کوفه رفته است.

وی قبر امام علی(ع) را که تا پیش از آن پنهان بود، به یارانش نشان داد.

برخی از علمای شیعه معتقدند که امام صادق(ع) به دستور منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت شهید شده است. برطبق منابع روایی شیعه، وی امام کاظم(ع) را به عنوان امام بعد از خود به اصحابش شناسانده بود؛ اما به‌منظور حفظ جان وی، پنج نفر، از جمله منصور عباسی را وصی خود معرفی کرد.

پس از شهادت امام صادق(ع) فرقه‌های مختلفی در شیعه شکل گرفت که اسماعیلیه، فَطَحیه و ناووسیه از آن جمله‌اند.

از هشتصد کتاب درباره امام صادق(ع) نام برده‌اند که کتاب‌های اخبار الصادق مع ابی‌حنیفه و اخبار الصادق مع المنصور از محمد بن وهبان دبیلی (قرن ۴ق) از قدیمی‌ترین آنها است.

برخی دیگر از کتاب‌ها درباره امام صادق(ع) عبارت است از: زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع) نوشته سید جعفر شهیدی، الامام الصادق(ع) و المذاهب الاربعة نوشته اسد حیدر، پیشوای صادق از سیدعلی خامنه‌ای و موسوعة الامام الصادق، تألیف باقر شریف قَرَشی.

شهادت

شیخ صدوق تصریح کرده است که امام صادق(ع) به دستور منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت به شهادت رسیده است.

ابن‌شهر آشوب نیز در مناقب و محمد بن جریر طبری سوم در دلائل الامامه نیز همین نظر را مطرح کرده‌اند.

برای شهادت او به روایت والله ما منا الا مقتول شهید استناده شده است.

در مقابل شیخ مفید معتقد است که دلیل قاطعی بر شهادت آن حضرت وجود ندارد.

سید جعفر مرتضی عاملی تاریخ‌پژوه، سخن شیخ مفید را حمل بر تقیه کرده است.

مدفن وی قبرستان بقیع در کنار قبر پدرش امام باقر و امام سجاد و امام حسن قرار دارد.

««««« ورود به مجموعه موضوعی امام جعفر صادق علیه السلام »»»»»