همزمان با فرارسیدن ماه محرم و عاشورای حسینی شصت و دومین برنامه سه شنبه های علمی - فرهنگی آستان قدس رضوی.
معرفی و رونمایی " قدیمی ترین نسخه های خطی مرتبط با عاشورا، موجود در گنجینه رضوی "
وقتی نام عاشورا به گوش می‌رسد، آتش سوزناكی از غم، دل را در بر می‌گیرد و اشك، امان را می‌برد. سرزمین کربلا تا بعد از ظهر كه هنگامة شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و یاران با وفای ایشان است، جنایات متعددی به خود دید و نیز پس از شهادت آن حضرت، كربلا شاهد فجایع و جنایاتی خاص در مورد فرزندان پیامبر اکرم (صل‌الله‌علیه‌وآله وسلم) بود.
علما، محدّثان و مورّخان مشهور، بعد از واقعه عاشورا شروع به نگارش كتابهايي در اين موضوع نموده كه از جمله آنها ميتوان به كتاب «مقتل» ابي مِخنَف، «مقتلالحسين» خوارزمي، «اللؤلؤه الغاليه في اسرار الشهاده» سيد ابوطالب حسيني خراساني، «روضهالشهداء» ملاحسين كاشفي، «رياضالاحزان» محمدصالح برغاني، «نفَسالمهموم» شيخ عباس قمي، «انوارالشهاده» محمدحسن يزدي و «مقتلالحسين» مقرَّم اشاره کرد.
در مرکز نسخ خطی گنجینه رضوی تعداد 123 نسخه خطی با موضع کربلا و عاشورا، با عناوین زیارت و وقایع و مجالس عاشورا و نیز مرثیه و سوگنامة کربلا وجود دارد که برخی از قدیمی‌ترین و نفیسترین آنها برای استفاده محققان و دانشپژوهان معرفی میشوند:
«المزار» شیخ مفید:
یکی از نسخه‌های بسیار ارزشمند و قدیمی که از نظر قدمت و تاریخ کتابت، قدیمی‌ترین نسخه خطی ایران است، کتاب «المزار» شیخ مفید به شماره 3413 می‌باشد. این کتاب در بيان آداب زيارت حضرت رسول اکرم (صل‌الله‌علیه وآله وسلم)، حضرت اميرالمؤمنين علی (علیه‌السلام)، امام حسين (علیه‌السلام) و نیز سایر ائمه اطهار است. آغاز: «بسمله. الحمد للّه و سلام على عباده الذين اصطفى محمد و آله الطاهرين و رحمه اللّه و بركاته امّا بعد و باللّه التوفيق فانّى قد اعتزمت على ترتيب مناسك زياره الامامين اميرالمؤمنين على بن ابى طالب و الحسين بن على صلوات اللّه عليهما»، انجام: «من الناس يعيّرون زوّار قبوركم بزيارتكم كما تعيّر الزانيه بزناها اولئك شرار امتى لا تنالهم شفاعتى و لا يردون حوضى»، خط: نسخ 15 سطرى، تاريخ کتابت: آخر محرم 957، عناوين به شنگرف، داراى يك سرلوح كوچك در زمينه طلا، صفحات جدول‌بندی به لاجورد و تحرير و طلا، دارای 77 برگ.
«روضه الشهداء» ملاحسین کاشفی:
از دیگر نسخه‌های خطی نفیس موجود در گنجینه رضوی، کتاب «روضه الشهداء» ملاحسین کاشفی (متوفی 910 هجری قمری) به شماره 22559 می‌باشد. این کتاب در بیان حادثه كربلا و شهادت امام حسين (علیه‌السلام) و یاران با وفای حضرت و همچنین مختصري از حالات پیامبر اکرم (صل‌الله‌علیه وآله وسلم)، حضرت فاطمه زهرا (سلامالله علیها)، حضرت امام علي (علیه‌السلام) و حضرت امام حسن (علیه‌السلام) در ده باب و یک خاتمه کتابت شده است: باب اول؛ در ابتلاي برخي از انبياء، باب دوم؛ در جفاي قريش و ساير كفار نسبت به حضرت رسول اکرم (صل‌الله‌علیه وآله وسلم)، باب سوم؛ در وفات حضرت سيد‌المرسلين (صل‌الله‌علیه وآله وسلم)، باب چهارم؛ در حالات حضرت فاطمه زهرا (سلامالله علیها)، باب پنجم؛ در حالات حضرت علي (علیه‌السلام)، باب ششم؛ در بيان فضائل امام حسن (ع)، باب هفتم؛ در مناقب امام حسين (ع)، باب هشتم؛ در شهادت مسلم‌بن عقيل، باب نهم؛ در رسيدن امام حسين(ع) به كربلا، باب دهم؛ در وقايع بعد از حادثه كربلا، خاتمه: در ذكر اولاد سبطين و سلسله نسب برخي از آنها، آغاز: «اي شربت درد تو واي دل ما / آشوب بلاي تو عطاي دل ما»، انجام: «كه رساني ثواب آن شهدا / به مصيبت رسيدگان حسين» خط: نستعليق خوش 18 سطری، كاتب: گلشني كاشاني، تاريخ كتابت: ربيع‌الاول 967، دارای 236 برگ، قطع و اندازه: وزیری، ابعاد: 17×25، عناوين به شنگرف، برگ اول مزين به سرلوح مزدوج مذهب مرصع با شرفه، جداول اوراق به زر و تحرير و لاجورد. آيات شريفه به نسخ و شنگرف.
«اللُّهوف علی قتلی الطُّفوف» ابن طاووس:
یکی از نسخه‌های خطی بسیار نفیس موجود در گنجینه رضوی، کتاب «اللُّهوف علی قتلی الطُّفوف» به شماره 8124 ، تألیف رضی‌الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن جعفر بن طاووس حلّی، متوفی سال664 هجری قمری است که در سه مسلک در بیان حادثه غم انگیز کربلا و شهادت حضرت حسین بن علی (علیه‌السلام) و یاران آن بزرگوار نوشته شده است: 1- حوادث پیش از شهادت امام حسین (علیه‌السلام) 2- توصیف نبرد امام حسین (علیه‌السلام) 3- وقایع پس از شهادت امام حسین (علیه‌السلام). آغاز نسخه: «بسمله. الحمدلله المتجلی لعباده من افق الالباب»، انجام: «وههنا منتهی ما اردناه و آخر ما افدناه... و الصلوه علی سیدنا محمد و آله الطیبین الطاهرین»، خط: نسخ 21 سطری، تاریخ کتابت: قرن 11ق، دارای 38 برگ، قطع و اندازه: وزیری، ابعاد: 3/13×8/21، عناوین به شنگرف، جداول اوراق به شنگرف و تحریر و زر.
تهیه و پژوهش: جواد فرهمندنژاد، سید رضا صداقت حسینی
