کتابخانه دیجیتـــــــال آستان قدس رضوی

Digital Library of Astan-e Quds-e Razavi

پنجاهمین سه شنبه های فرهنگی  

 

مراسم رونمایی و معرفی قدیمی ترین جزوه قرآنی وقفی موجود در گنجینه رضوی- 9 اردیبهشت 1399

 


 

حضرت امام رضا علیه‎السلام در وصف قرآن می‎فرمایند:
هُو بَل جُعِلَ دَلیلَ البُرهانِ والحُجَّةَ علیَ کلِّ اِنسانٍ؛ قرآن به عنوان راهنمایی به سوی برهان و حجتی بر هر انسانی در نظر گرفته شده است. (میزان الحکمه ج9 ص332)
سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی دارای 13میلیون و500 هزار برگ سند تاریخی، هزاران اثر موزه‌ای، 2 میلیون نشریات ادواری، 65 هزار کتاب چاپ سنگی و بیش از 106 هزار نسخه خطی است. برخی از نفایس موجود در گنجینه رضوی، قرآن‎های به دستخط منسوب به ائمه اطهار علیهم‎السلام؛ به خط کوفی بر روی پوست است که از ارزشمندترین نمونه‌های کتابت قرآن کریم در صدر اسلام است. هم‌چنین آثاری از هنرمندان و خوشنویسان برجسته اسلامی؛ عثمان بن حسین وراق، یاقوت مستعصمی، عبدالله طباخ، علاءالدین تبریزی، روزبهان شیرازی، بایسنغرمیرزا، ابراهیم سلطان، علیرضا عباسی، محمدابراهیم قمی، احمد نیریزی، محمدهاشم لؤلؤی اصفهانی، وصال شیرازی و سایر خوشنویسان معروف ایرانی در این کتابخانه وجود دارد که هر یک بیانگر گوشه‌ای از تاریخ کتابت و دوره‎‌ای از هنر اسلامی است.
جزوة قرآنی وقفی کشواد بن املاس:
کشواد بن املاس از محبان و ارداتمندان به اهل بیت علیهم‎السلام است كه در مدح و منقبت و رثای خاندان رسالت سروده‎های بسيار دارد. این هنرمند بارز اصفهانی به سال 327 هجری قمری یکدوره جزوه قرآنی را وقف بقعه منوره رضویه نموده است که از آنها سه جزوه آن به شماره‎های 3013 و 3014 و 3015 در مرکز نسخ خطی گنجینه رضوی موجود است که وقف‎نامه جزوات به‎خط زیبای این هنرمند خوشنویس می‎باشد.
قدیمی‎ترین جزوه قرآنی وقفی موجود در مرکز نسخ خطی گنجینه رضوی نسخه بسیار ارزشمندی است که به شماره 3013 در این کتابخانه نگهداری می‌شود.
این جزوه خطی کهن و قدیمی که توسط کشواد بن املاس وقف روضه رضویه گردیده است، از حیث کتابت و آرایه‎های هنری بی‎نظیر و بی‎همتا است که از عمر آن تا کنون 1114 سال گذشته است.
آیات این قرآن نفیس به صورت ده ده (عشر) و به صورت ابجد و با حروف کوفی از هم جدا شده است. یعنی در پایان آیه 10، حرف «ی» را قرار داده است که به معنی ده می‎باشد.
اعراب‎گذاری قرآن به صورت فتحه، ضمه، نصب و جر نیست، اگر حرکت؛ فتحه باشد، یک نقطه روی حرف گذاشته شده است، اگر کسره باشد یک نقطه زیر حرف قرار گرفته است، اگر ضمه باشد، در انتهای کلمه یک نقطه به عنوان ضمه گذاشته شده است. همینطور است، اگر اعراب مفتوح باشد؛ دو نقطه روی حرف قرار می‎گیرد، اگر مجرور باشد، دو نقطه زیر حرف گذاشته می‎شود و اگر مرفوع باشد؛ دو نقطه آخرِ کلمه قرار می‎گیرد.
این جزوه قرآنی که در سال 327 هجری قمری وقف آستان مقدس رضوی شده است به عنوان تاریخ کتابخانة آستان قدس رضوی شناخته می‎شود که براین اساس قدمت کتابخانة عظیم رضوی بیش از 1100 سال می‎باشد.
مشخصات:
دوره تاریخی: قرن 3ق، آغاز: سوره حمد، انجام: سوره بقره؛ آیه 269: يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَن يَشَاءُ وَ مَن يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا وَ مَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُوالْأَلْبَابِ،
خط: کوفی دوره تکامل11 سطری، کاغذ: حنایی، تعداد اوراق: 76 برگ، ابعاد: 9×11 س.‌م.
سه صفحه آغازین نسخه شامل وقف‌نامه قرآن به خط کوفی زرین محرّر است که با جداول طلایی و لاجوردی تزیین شده است. تزئینات متن قرآن شامل کتیبه قلمدانی سرسوره وترنج متصل در حاشیه است. متن وقف‌نامه: ... علی نفسی و علیهم بیعة و هبته فمن غیّر أو بدّل فقد با باثمه و الله حسیبه و أشهدت الله بذلک علی نفسی و کفی بالله شهیدا و کتب باصبهان فی شهر رمضان سنة سبع و عشرین و ثلثمائة.
نام سوره‌ها به خط کوفی تزئینی زرین با تحریر مشکی و اعراب با نقاط شنگرفی مشخص گردیده است.
جلد ساغری قهوه‌ای ضربی. تهیه و پژوهش: جواد فرهمندنژاد، سید رضا صداقت حسینی، اردیبهشت 1399

 

  

تعداد کل فراداده ها

0

تعداد منبع دیجیتال

193,669,353

logo-samandehi
کتابخانه دیجیتــــــــال آستان قدس رضوی

کتابخانه دیجیتــــــــال آستان قدس رضوی

Digital Library of Astan-e Quds-e Razavi

digital.aqr.ir

کلیه حقوق این سایت مربوط به آستان قدس رضوی می باشد .